Sitfa
Stichting Indisch Thee- en Familiearchief Van der Hucht c.s.
Afgelopen januari was ik in het Nationaal Archief. Steeds op zoek naar nieuwe informatie voor de biografie over Karel Felix Kerkhoven, stuitte ik daar op een archief van NV Dusseldorp & Co. Deze firma was in Amsterdam gevestigd en voerde voor een aantal Nederlands-Indische maatschappijen de administratie. Zo ook voor de kina-onderneming Lodaja in de Preanger. Aan het einde van de 19e eeuw zijn R.E. Kerkhoven [4.3.3.2.] en zijn broer A.E. Kerkhoven [4.3.3.5.] korte tijd (1891- 1893?) commissaris geweest van de NV Lodaja. Daarna heeft de familie pas weer bemoeienis met de onderneming eind jaren 30 van de 20e eeuw door een commissariaat van K.F. Kerkhoven. In 1946 neemt K.F. Kerkhoven op verzoek van de Firma Dusseldorp & Co een tijdelijk commissariaat op zich, teneinde de NV na de oorlog weer op de been te helpen. Ik hoopte jaarverslagen van 1946-1947 terug te vinden, maar helaas ontbreken deze in het archief.
Nu ik er toch ben, besluit ik nog even verder te zoeken op een andere onderneming waar Karel na 1945 commissaris van was, Taloen. Dit was een theeonderneming in de Preanger, gesticht in 1902 door R.E. Kerkhoven [4.3.3.2.] en Johannes Bosscha [4.3.12.1.], die tevens administrateur was in de jaren 1902-1920. Gedurende het bestaan van de NV Taloen 1902-1958 voerde de firma John Peet & Co de directie.
Eén A-viertje, twee kanten van de geschiedenis - april 2018
Blog
tweemaandelijks wordt een item uit de collectie gelicht en beschreven.
Want wat is het geval?
Oorspronkelijk is het document afkomstig uit 1920. Het is een standaardbrief van de firma John Peet & Co, geschreven aan de administrateur van Taloen, destijds Johannes Bosscha.
Maar als ik het papier omdraai, staat achterop een brief in het Maleis of Soendanees.
Deze brief is de reden geweest voor de NEFIS om het document te bewaren en te vertalen.
In het archief van de NEFIS (Netherland Forces Intelligence Service) vind ik een document dat door de ‘beheerder’ van Taloen is geschreven. Ik ben nieuwsgierig wie dat is.
Het duurt even voor tot mij doordringt dat ik een uniek document in handen heb, waar twee kanten van de geschiedenis van Indonesië op één A-viertje te vinden zijn.
In mei 1947 was de Preanger, het gebied waarin de theeonderneming Taloen was gelegen, in handen van de TRI, Tentara Republik Indonesia. In september 1947, na de Nederlandse militaire actie "Produkt", was het mogelijk om de ondernemingen voor het eerst sinds 1942-1943 te bezoeken en, in sommige gevallen, de produktie weer op te starten.
Deze brief is door de NEFIS op 12 september 1947 gevonden in het kantoor van de Kabupatan (regentschap) te Soemedang. Vervolgens is er op 8 november een vertaling van gemaakt en is het document, met vertaling, opgenomen in het archief van de NEFIS.
Het is een bijzonder document, deze A-vier, waar onbedoeld twee kanten van de geschiedenis op geschreven zijn. Omdat het de theeonderneming Taloen betreft, is het document van belang voor de Sitfa.
De zoektocht die Karel onderneemt naar het vermiste archief van de kinaonderneming Lodaja, geeft mij de nodige helderheid aan het ontstaan van dit document.
Papier was een schaars goed in de jaren van de Onafhankelijkheidsoorlog van Indonesië. De Indonesische schrijver van de brief zal uit het archief van Taloen het benodigde papier hebben gehaald om zijn correspondentie op te voeren. In zijn brief schrijft hij dat er zes personen zijn getraind in de tactiek van de "verschroeide aarde".
Dat het juist deze tactiek is geweest die de meeste archieven van de ondernemingen in de Preanger, en dus ook het vooroorlogse archief van Taloen heeft vernietigd, maakt het document nog opmerkelijker.
Wijnt van Asselt, 27 april 2018
Document is afkomstig uit Nationaal Archief, Den Haag, Netherland Forces Intelligence Service [NEFIS] en Centrale Militaire Inlichtingendienst [CMI] in Nederlands-Indië, nummer toegang 2.10.62, inventarisnummer 5254
© 2022 - Stichting Indisch Thee- en Familiearchief Van der Hucht c.s.
De rechten van het tentoongestelde materiaal op deze website berusten bij de Stichting of de betreffende maker van de foto's en beelden.